متهم نبودن باد و باران هم ماییم/ فرسودگی 70درصدی ناوگان اتوبوسرانی تهران/ یک منبع معتبر برای نقش معادن شن و ماسه در آلودگی بیاورید/ حقوق کارگران ما را هم بپردازید/ تعطیلی‌های فله‌ای برای خالی نبودن عریضه
شهردار محترم تهران اخیراً طی مصاحبه‌ای در خصوص عوامل آلودگی هوای تهران، تعطیلی معادن شن و ماسه را به‌عنوان راه‌کاری همیشگی مطرح کرده‌اند. این موضوع البته ابتکار ایشان نیست و قدمتی به عمر آلودگی هوای تهران داشته و هر رئیس و و مدیر کمیته‌ای که می‌آمد، اول و آخر اقدامش به تعطیلی معادن شن و ماسه ختم می‌شد. کمیته اض فعالیت ناکافی باد و باران در فصل سرد امسال، باعث افزایش تعداد روزهای هوای ناسالم پایتخت و در نتیجه افزایش روزهای تعطیلی مدارس و مهد کودک‌ها، دانشگاه‌ها و کارخانجات شن و ماسه شده است. امری که خصوصاً در اقتصاد این دسته از کارخانجات تاثیری بسیار منفی بر جای گذاشته است.
سوالی که سال‌هاست فعالان این حوزه از مسئولان امر پرسیده‌اند و پاسخی نگرفته‌اند، مبنای عمل آن‌ها در تعطیلی معادن است. چه تحقیق علمی یا پژوهش معتبری دال بر نقش این دسته از معادن در آلودگی هوای تهران انجام شده یا موجود است؟ و مهم‌تر از آن، چه مدرکی دال بر نقش این تعطیلی در بهبود وضعیت هوای شهر وجود دارد؟ البته که ما برای چندمین بار اعلام می‌کنیم نه‌تنها مشکلی با موضوع رفع عوامل آلودگی هوای تهران نداریم، بلکه تاکنون نیز خود پیشگام بوده و چندین بار پایش‌های محیط زیستی از معادن انجام داده‌ایم و در صورت اثبات نقش مثبت، اقدامات مقتضی را انجام دهیم. اما در خصوص آلودگی و تعطیلی گسترده اخیر تهران، ذکر چند نکته ضروری است:
– نخست در باب منشأ آلودگی، همانگونه که اشاره شد، تا کنون هیچ تحقیق جامع و مستدلی در خصوص عوامل اصلی آلودگی هوای شهر تهران انجام نشده یا اگر هم شده، منتشر نشده است. مسئله‌ای که شائبه فرار مسببین اصلی این وضعیت را در اذهان تقویت می‌کند. چه فرد، گروه یا منبعی تا کنون نشان داده‌اند که نقش معادن شن و ماسه در آلودگی هوای تهران بیش از نقش تردد کامیون‌های فرسوده یا سوخت غیر استاندارد خودروها یا تعداد سرسام‌آور موتورسیکلت‌های دو زمانه است؟
– سپس مسئله ذرات زیر 2.5 میکرون؛ به اعلام رسمی مسئولان ارشد بهداشت و محیط زیست، عامل اصلی و خطرناک‌ترین موضوع در آلودگی هوای تهران، ذرات زیر 2.5 میکرون هستند که بزرگترین منشأ تولید آن نیز احتراق ناقص سوخت‌های فسیلی است. و اساساً امکان تولید این ذرات در فرآیند تولید شن و ماسه وجود ندارد. از مسئولین امر باید پرسید که چند بار تاکنون به نقش ناوگان فرسوده حمل و نقل شهری (اتوبوس، کامیون و مینی‌بوس) پرداخته‌اید؟ ناوگانی که به گفته مدیرانش حدود 70 درصد آن فرسوده است؛ آن‌هم با مصرف گازوئیل بسیار آلاینده و بی‌کیفیت.
– نکته مهم‌تر، مسئله وارونگی دماست. به اذعان تمامی دست‌اندرکاران، پدیده وارونگی دما در فصل سرد، ناشی از سکون هوا و نبود باد، عامل مهمی در افزایش غلظت آلاینده‌هاست. سوال اینجاست که وقتی ما با سکون هوا مواجهیم، چگونه غبار ناشی از استارت فعالیت کارخانجات شن و ماسه (مثلاً در منطقه غرب تهران) می‌توانند در آلودگی هوای تهران اثرگذار باشند؟ به‌عبارت دیگر، برای انتقال کوچکترین ذرات تولیدی معادن، احتیاج به حداقلی از سرعت باد است که در شرایط پایداری هوا، وجود ندارد.
– نکته بعد در خصوص تأثیر تعطیلی‌ها و اقداماتی از این دست در کنترل کیفیت هواست. فعالیت معادن شن و ماسه در روزهای پنج‌شنبه و جمعه هر هفته بر اساس مصوبات صنفی ممنوع است. در صورتی که بارها شاهد بوده‌ایم که دقیقاً در همین دو روز کیفیت هوای تهران به طرز چشمگیری کاهش یافته است. یا اینکه با وجود چند روز تعطیلی این کارخانجات، تغییری در کیفیت هوای استان ایجاد نشده است. البته اگر از نقش باد و باران بگذریم. این‌گونه به‌نظر می‌رسد که این تعطیلی‌ها به امری روزمره و عادت‌گونه برای کمیته اضطرار آلودگی هوا تبدیل شده‌اند. مسئله‌ای صرفاً برای خالی نبودن عریضه!
– و مسئله انتهایی نیز تبعات این سنخ تعطیلی‌هاست. در سالی که به‌فرموده رهبر معظم انقلاب، رونق تولید نام گرفته و در شرایط سخت اقتصاد کشور که بنگاه‌های اقتصادی حتی برای پرداخت حقوق کارکنان نیز در مضیقه به سر می‌برند، تعطیلی فله‌ای و گاه‌وبی‌گاه معادن تولید شن و ماسه، تولیدکنندگان را در وضعیتی بغرنج قرار داده است. همان‌ها که در کلام رهبر انقلاب، سربازان جنگ اقتصادی با دشمن خوانده شده‌اند. همچنین که با کاهش تولید مصالح ساختمانی، امکان مدیریت بازار تقاضا و مصرف وجود نداشته و شاهد افزایش قیمت تمام شده ساخت مسکن خواهیم بود. نکته مهمی که در خصوص این تعطیلی‌ها نباید از آن گذشت، منطقه جغرافیایی قرارگیری این کارخانجات است. با توجه به اشتغال مستقیم متوسط 30 نفر در هر معدن تولید شن و ماسه، باید توجه داشت که عمده مناطق استقرار این صنعت در دو بخش شرقی و غربی تهران، مناطق قدس، شهریار و پاکدشت است. بخش‌های متراکم جمعیتی که دارای بیشترین اقشار فعالین کارگری و صنعتی است؛ اقشاری با سطوح پایین درآمدی و کیفیت زندگی. ناگفته پیداست افزایش تلاطمات ناشی از بی‌ثباتی اقتصادی، نتیجه‌ای جز کاهش سطح درآمد و رفاه این اقشار، آن هم در وضعیت سخت اقتصادی کشور و ایام پایان سال در پی نخواهد داشت.
در پایان، انجمن صنفی تولیدکنندگان شن و ماسه استان تهران، همچون گذشته، آمادگی کامل خود را برای همکاری اعلام کرده و با دعوت از مسئولان امر برای بررسی علمی و دقیق مسائل و پرهیز از فرافکنی و اقدامات تکراری پرهزینه و بی‌نتیجه، بر مسئولیت اجتماعی و انسانی خود و اعضا تأکید می‌کند. البته که خطاب این متن صرفاً آقای شهردار نیست، اما اگر شمشیری کشیده‌اید تا مقصری برای چند دهه بی‌تدبیری و مدیریت غیرکارشناسانه تهران بیابید، ما تولیدکنندگان همچون همیشه در ردیف اول ایستاده‌ایم! متهم نبودن باد و باران هم ماییم.
